Ηπατοκυτταρικό Καρκίνωμα (ΗΚΚ)

Τι είναι το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα και πως αντιμετωπίζεται.

Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (ΗΚΚ) αποτελεί μια από τις πιο συχνές κακοήθειες παγκοσμίως, με συχνότητα ενός εκατομμυρίου νέων περιστατικών ετησίως. Yπάρχουν αναφορές οι οποίες αναδεικνύουν αυξανόμενη συχνότητα του ηπατοκυτταρικού καρκίνου. Η υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης παρατηρείται σε χώρες της Νοτιο-ανατολικής Ασίας και της Αφρικής αν και σύγχρονες μελέτες σημειώνουν αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη επίσης. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ ο ΗΚΚ συνολικά ευθύνεται για το 1% όλων των περιπτώσεων θανάτου που αποδίδονται σε νεοπλασματικά νοσήματα.

Περίπου το 90% των περιπτώσεων ΗΚΚ απαντώνται σε ασθενείς με προϋπάρχουσα κίρρωση και κυρίως δευτεροπαθή λόγω μακροχρόνιας κατανάλωσης αλκοόλ ή επί εδάφους χρόνιας HBV ή χρόνιας HCV λοίμωξης. Το ΗΚΚ μπορεί ωστόσο να αναπτυχθεί και σε μη κιρρωτικό ήπαρ. Eχει διαπιστωθεί αιτιολογικός συσχετισμός μεταξύ της λοίμωξης με τον ιό της ηπατίτιδος B και της ανάπτυξης ηπατοκυτταρικού καρκίνου με σχετικό κίνδυνο 200 φορές μεγαλύτερο από ό,τι στους μη προσβληθέντες. O ιός της ηπατίτιδος C αποδεικνύεται επίσης σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας αυτής της κακοήθειας, με σχετική συχνότητα εμφάνισης 7% στα 5 χρόνια και 14% στα 10 χρόνια μεταξύ των φορέων. Περιβαλλοντολογικοί, γενετικοί, συγγενείς και μεταβολικοί παράγοντες έχουν επίσης ενοχοποιηθεί στην ανάπτυξη του καρκίνου του ήπατος.

Η πρόγνωση εξαρτάται από το στάδιο και το βαθμό ηπατικής δυσλειτουργίας, που επηρεάζουν σημαντικά την επιλογή της ενδεικνυόμενης θεραπείας. Στα αρχικά στάδια ο όγκος είναι ασυμπτωματικός. Τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι αδυναμία, κακουχία και απώλεια βάρους. Άλγος στο δεξιό υποχόνδριο εμφανίζεται στο 40% των ασθενών. Ενδοκοιλιακή αιμορραγία από ρήξη του όγκου ως πρώτο σύμπτωμα εμφανίζεται σε ποσοστό 10-15%. Αρκετοί ασθενείς παρουσιάζουν ηπατομεγαλία ή ψηλαφητή μάζα. Ίκτερος εμφανίζεται στο 1/3 των περιπτώσεων. Η παρουσία ασκίτη ή αιμορραγίας από κιρσούς του οισοφάγου σημαίνει προχωρημένη νόσο. Οι συνήθεις επιπλοκές της νόσου είναι: ενδοκοιλιακή αιμορραγία από ρήξη του όγκου, απόφραξη της πυλαίας φλέβας και πρόκληση πυλαίας υπέρτασης, απόφραξη των ηπατικών φλεβών και εκδήλωση του συνδρόμου Budd-Chiari. Η ηπατική ανεπάρκεια αποτελεί συνήθη αιτία θανάτου.

Θεραπευτική Στρατηγική ηπατοκυτταρικού καρκινώματος

Η χειρουργική αφαίρεση ενδείκνυται σε ΗΚΚς δυνητικά εξαιρέσιμους σε ασθενείς με καλές ηπατικές εφεδρείες. Παρέχει την καλύτερη πρόγνωση γιατί εξασφαλίζει τη ριζική εκτομή του όγκου κάτι που πιστοποιείται από long track μελέτες. Mε τη βοήθεια του διεγχειρητικού υπερηχογραφήματος αναγνωρίζονται όγκοι που δεν ανιχνεύονται με άλλες απεικονιστικές μεθόδους, με αποτέλεσμα την καλύτερη σταδιοποίηση και ριζικότερη αντιμετώπιση. Ετσι πλεονεκτεί των διαδερμικών τεχνικών νέκρωσης του όγκου(RF) με αξονική τομογραφία ή υπερηχογράφημα.

Με την εκτομή επιτυγχάνεται η αφαίρεση των δορυφόρων οζιδίων που συχνά συνυπάρχουν με τον κύριο όγκο και μειώνεται η πιθανότητα διασποράς καρκινικών κυττάρων με την απολίνωση των τροφοφόρων αγγείων. Ιστολογικά δίνεται η δυνατότητα να χαρακτηρισθεί ο όγκος ανάλογα με την επιθετικότητά του.

Σε περιπτώσεις όπου ο όγκος είναι μικρός αλλά ανεγχείρητος λόγω ελαττωμένων ηπατικών εφεδρειών, εφαρμόζονται οι τεχνικές ανοικτής ή λαπαροσκοπικής νέκρωσης του ΗΚΚ με ραδιοκύμματα, αλκοόλη ή μικροκύμματα. Με τον τρόπο αυτό ελέγχεται στερεοτακτικά ο βαθμός νέκρωσης του νεοπλάσματος και αποφεύγονται οι πιθανότητες αιμορραγίας από τον όγκο.

Η μεταμόσχευση του ήπατος παραμένει ουτοπία στη χώρα μας προς το παρόν για τους ασθενείς με ΗΚΚ, λόγω της έλλειψης οργάνων και της μεγάλης λίστας αναμονής.

Πρόληψη ηπατοκυτταρικού καρκινώματος

Όπως και με άλλες μορφές καρκίνου, έτσι και με τον ηπατοκυτταρικό καρκίνο, μπορούμε να λάβουμε σημαντικά μέτρα για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης του. Ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ και η αποφυγή έκθεσης στον ιό της ηπατίτιδας μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ήπατος.

Διατίθεται εμβόλιο για την πρόληψη της ηπατίτιδας Β ενώ συστήνεται στα παιδιά και τα άτομα που διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να μολυνθούν από την ασθένεια ο εμβολιασμός. Επειδή οι ιοί της ηπατίτιδας Β και C μπορεί να βρίσκονται στο σώμα μας χωρίς να προκαλούν συμπτώματα, είναι πολύ σημαντικό να υποβαλλόμαστε σε ειδικές εξετάσεις ανίχνευσης αυτών των ιών.

Συστήνεται ότι τα άτομα με ιογενή ηπατίτιδα πρέπει να ελέγχονται μαζικά (screening) για πρωτοπαθή καρκίνο του ήπατος. Αποτελεσματικές εξετάσεις για το σκοπό αυτό είναι η μέτρηση της α-φετοπρωτεΐνης στον ορό (ειδική πρωτεΐνη που παράγεται από το ήπαρ), καθώς και ο τακτικός υπερηχογραφικός έλεγχος. Σε γενικές γραμμές οι παραπάνω εξετάσεις χρησιμοποιούνται μόνο για τον έλεγχο των ομάδων υψηλού κινδύνου.

Η υγιεινή διατροφή και η τακτική άσκηση μπορούν επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ηπατικού καρκίνου.