Ανατομία, φυσιολογία και ικανότητα ανάπλασης του ήπατος
Ανατομία Του Ήπατος
Το ήπαρ έχει σύσταση μαλακή και εύπλαστη και καταλαμβάνει το δεξιό υποχόνδριο εκτεινόμενο στο ιδίως επιγάστριο. To μεγαλύτερο μέρος του ήπατος καλύπτεται από πλευρές και πλευρικούς χόνδρους, κι έρχεται σε επαφή με το διάφραγμα, το οποίο χωρίζει το ήπαρ από τον υπεζωκότα, τους πνεύμονες. το περικάρδιο και την καρδιά.
Η υπόκυρτη άνω επιφάνεια του ήπατος προσαρμόζεται προς την κάτω επιφάνεια του θολού του διαφράγματος. Η οπίσθια-κάτω (σπλαγχνική) επιφάνεια του ήπατος προσαρμόζεται προς τη μορφή των γειτονικών οργάνων και για το λόγο αυτό έχει ανώμαλο σχήμα.
Τα όργανα με τα οποία έρχεται σε στενή σχέση το ήπαρ είναι η κοιλιακή μοίρα του οισοφάγου, ο στόμαχος, το δωδεκαδάκτυλο, η δεξιά κολική καμπή, ο δεξιός νεφρός και το δεξιό επινεφρίδιο και η χοληδόχος κύστη.
Τα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν αίμα προς το ήπαρ είναι η ηπατική αρτηρία (30%) και η πυλαία φλέβα (70%). Η ηπατική αρτηρία φέρει οξυγονωμένο αίμα προς το ήπαρ, ενώ η πυλαία φλέβα φέρει φλεβικό αίμα, που είναι πλούσιο σε προϊόντα της πέψης που απορροφήθηκαν από το γαστρεντερικό σωλήνα. Το αρτηριακό και το φλεβικό αίμα φέρονται στην κεντρική φλέβα κάθε ηπατικού λοβίου με τα ηπατικά κολποειδή τριχοειδή. Οι κεντρικές φλέβες εκβάλλουν στις δεξιές και αριστερές ηπατικές φλέβες που εγκαταλείπουν το ήπαρ στην οπίσθια επιφάνειά του και εκβάλλουν απευθείας στην κάτω κοίλη φλέβα.
Φυσιολογία του ήπατος
Το ήπαρ είναι ο μεγαλύτερος αδένας του σώματος. Οι τρεις κυριότερες λειτουργίες του είναι:
- η παραγωγή και απέκκριση της χολής, η οποία φέρεται στον εντερικό σωλήνα.
- η συμμετοχή σε πολλές μεταβολικές λειτουργίες, που αφορούν στο μεταβολισμό του λίπους, των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων.
- τη διήθηση του αίματος και την απαλλαγή του από μικρόβια και άλλα ξένα σώματα, που εισήλθαν από τον αυλό του γαστρεντερικού σωλήνα.
Τα ηπατικά κύτταρα είναι από τα περισσότερο μεταβολικά ενεργά κύτταρα του οργανισμού και αποτελούν το 80% του λοβιδιακού παρεγχύματος. Το ήπαρ είναι το μοναδικό όργανο που τροφοδοτείται με αίμα από δύο οδούς, την ηπατική αρτηρία που αντιπροσωπεύει το 30% της αιματικής ροής στο ήπαρ, με αίμα πλούσιο σε οξυγόνο από την συστηματική κυκλοφορία και την πυλαία φλέβα που καλύπτει το 70% της ηπατικής αιματικής ροής και προσφέρει αίμα πλούσιο σε θρεπτικές ουσίες, αλλά φτωχό σε οξυγόνο από το πεπτικό σύστημα. Σε φυσιολογικές συνθήκες , το ήπαρ περιέχει το 10-14% του συνολικού κυκλοφορούντος όγκου αίματος που μπορεί να αυξομειωθεί ευρέως, αντιρροπιστικά σε αλλαγές πιέσεων της συστηματικής κυκλοφορίας.
Αναγέννηση του ήπατος
Το ήπαρ διαθέτει ασυνήθεις ικανότητες αναγέννησης μετά από μερική ηπατεκτομή ή σοβαρή τοξική βλάβη. Το ήπαρ φαίνεται να “γνωρίζει” πότε να αρχίζει και πότε να σταματά, με μια διαδικασία απόλυτα ακριβή, εφόσον παύει να αναγεννάται όταν φθάσει το αρχικό του βάρος.
Σε λειτουργικό επίπεδο, το αναγεννημένο ήπαρ θα πρέπει να επανακτήσει όλες του τις ιδιότητες, ώστε να λειτουργεί φυσιολογικά. Παράγοντες όπως το μέγεθος της εκτομής, το υποκείμενο παρεγχυματικό νόσημα και σε κάποιο βαθμό η ηλικία και η πίεση στην πυλαία, επηρεάζουν ποιοτικά και χρονικά την διαδικασία που απαιτείται για να ξαναγίνει το ήπαρ λειτουργικό.